ÇATES-B Termik Santralı Zonguldak Vilayetinin merkez ilçesine bağlı ve Zonguldak'ın 15 km. doğusunda bulunan Doğancılar ve Kazköy köylerinin arazisinde ve Zonguldak-Ankara üzerinde kurulmuştur.Santral Zonguldak'a 17 km.Kilimli nahiyesine 7 km.uzaklıkta olup adını 2 km.uzağındaki Çatalağzı kasabasında almıştır.
ÇATES Sosyal Tesisleri santral yerleşim alanı üzerine kurulmuş olup, 240 eski lojmanlar 165 yeni lojman olmak üzere büyük bir sitesi vardır.
Mensupların ihtiyacı için Site-Zonguldak servis otobüsleri konmuştur. İlköğretim okulu Cami, Sinema salonu ve lokali gibi sosyal yapıları ve çocuk bahçeleri sitenin yerleşim alanı içindedir.
ÇATES HAKKINDA ÖZET BİLGİLER
Yeri : Zonguldak İli Merkez İlçeye bağlı Çatalağzı kasabası Işıkveren mevkii.
Yüklenici Firmalar : Kutlutaş, Trans Elektro, Siemens, Mıtsubıshı
Kapasite : 2 x 150 MW (2 x 150.000 kw)
Yıllık Üretim : 2 x 966.000.000 kwh.
Projenin : a) Temel atma: B1 Nisan 1978, B2 Mayıs 1987
b) Ticari işletmesi: B1 19.10.1990, B2 05.07.1991
Ana Yakıt : Lavuar artığı Mikst (Hu; 3300 Kcal/kg) 1.600.000 Ton /yıl
fuel-oil; 7200 Ton/yıl Motorin; 480 Ton/yıl
Santral Sahası Alanı Toplam:1.211.000 m2 (Site, Gölet, Kömür stok sahası kül barajı vs. dahil)
Santral Ana Binaları ;55750 m2
Yardımcı Tesisler ; 48300 m2
Su : Santralın ihtiyacı olan 40t/h’lık katma ve kullanma suyu Dereköy mevkiinde bulunan gölet(1,2 milyon m3 /+35 M. kot) ve Kazköy deresi pompa istasyonundan sağlanır.
Ana Soğutma Suyu ; (kondanse için) Küçükağız mevkiinde liman içinden ( Ø 2000mm x2) Karadeniz’den sağlanır. (2x20.000m3/h)
ANA SİSTEMLER:
Kazan :Tekrar kızdırıcılı, tek ocaklı, tabii sirkülâsyonlu domlu kazan.
Kapasite :Yakıt: 480t/h Buhar sıcaklığı: 535oC Buhar basıncı: 139,5 kg/cm2 Ebadı: 12x12x87m.
Türbin :Tipi; İki silindirli, çift egsoztlu, tekrar kızdırıcılı hatlı ve kondensasyonlu.
Kapasite :157 340kw Buhar basıncı: 135 kg/cm2 Buhar sıcaklığı 535oC Dönme hızı:3000d/d
Generatör :Hidrojen soğutmalı, 3 fazlı
Kapasite :180 MVA Çıkış gerilimi: 15kv.7236 A. Frekans :50 Hz.
Ana Transformatör :Yağ/hava soğutmalı, 3fazlı Kapasitesi; 188 MVA
Elektrofiltre :Elektro statik kül tutma sistemli Verimi ;%98,65 çıkışta baca gazı kül tutma
miktarı;200mgr/Nm3 (Max)
Su Tasfiye :4x20 t/h kapasiteli kum filtreli, Anyon/ Katyon filtre Mix-bed filtre stm.
Kömür Stok Sahası :170.000 ton
Liman :Batı tarafı 262m. Doğu tarafı 682m. Uzunlukta
Kömür Nakil Sistemi :Kömür bantları ve park makineleri 2x300t/h kömür bunkerleri 2x6 adet her biri 268m3
Bacalar :2 adet 120m. Yükseklik.
Evsel Atıklar :2 adet lojman ve santral arıtma sistemi kuruludur.(kapasitesi 1000 ve 600)
ÇATES-B PROJESİNDE ÖNEMLİ OLAYLAR
--1974 -ÇATES-B 1 Termik Santralının kurulması yatırım programında yer aldı. (Proje No: 74.DE.01.1600)
--15.07.1976-ÇATES-B1 Türbo-Generatör tesisleri Japon MITSUBISHI firmasına ihale edildi
--13.06.1977-ÇATES-B1 Buhar Üretim Tesisleri Macar TRANSELEKTRO firmasına ihale edildi
--Nisan 1978-ÇATES B1 Şantiye açılışı.
--07.08.1985-ÇATES-B1 Santralı'nın genel montajı KUTLUTAŞ A.Ş ihale edildi.
--1986-ÇATES-B2 Santralı'nın kurulması yatırım programında yer aldı.(Proje No: 86.D.01.0140)
--25.06.1986-ÇATES-B2 Santralı'na ait söleşme TRANSELEKTRO (Macaristan), MITSUBISHI (Japonya), SIEMENS-KWU (Almanya), ETMAŞ/ KUTLUTAŞ (Türkiye) firmalarınadan oluşan konsorsiyumla imzalanmıştır.
--Mayıs 1987-ÇATES-B2 Şantiye açılışı
--16.03.1989-17.04.1989-ÇATES-B1 Asitle yıkama işlemi
--04.05.1989-22.05.1989-ÇATES-B1 Buharla üfleme (Blow-Out) işlemi
--17.06.1989-18.07.1989-ÇATES-B1 By-Pass İşletmesi
--26.07.1989-ÇATES-B1 Grup ilk defa paralele girdi.(İlk Senkranisazyon)
--07.08.1990-19.10.1990-ÇATES-B1 Trail-Run İşletmesi. Ünite Ticari İşletmeye açıldı.
--07011.1990-17.11.1990-ÇATES-B2 Asitle yıkama işlemi
--07.12.1990-21.12.1990-ÇATES-B2 Blow-Out (Buharlı Üfleme) işlemi
--05.01.1991-ÇATES B2 Grup ilk defa paralele girdi. ( İlk Senkranizasyon)
ÇATALAĞZI TERMİK SANTRALININ ÇALIŞMASI VE ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİ
Termik santrallerin elektrik enerjisi üretebilmesi için bir kimyasal enerji kaynağı gereklidir. Bu kaynak, santralin ana yakıtı olan kömürdür. Çatalağzı Termik Santralı, TTK’nın taşkömürü atığı olan, ticari değeri olmayan, kalorisi düşük kömürleri ana yakıt olarak kullanmaktadır. Kömür, Çatalağzı Lavuarından demiryolu ve bantlar, Üzülmez ve Kozlu Lavuarlarından demiryolu ve rödevans sahalarından kamyonlarla stok sahasına aktarılmaktadır. Stok sahası 38 270 m² alan üzerine kurulmuştur ve toplam kapasitesi 170 000 tondur. Park makineleri ile stok sahasından alınan kömür, taşıyıcı bantlarla santral içindeki değirmen bunkerlerine aktarılır. Her bir ünitede kapasitesi 192 ton olan bunkerlerden 6 adet bulunur. Bunkerlerden besleyiciler ve taşıyıcı bantlarla değirmen gaz kanalına aktarılan kömür, burada nemi alındıktan sonra dakikada 590 devir hızla dönen ve saatte 30 ton kömür öğütme kapasitesine sahip değirmenlere ulaşır. Değirmenlerde öğütülerek pulverize hale getirilen kömür ve taze hava fanlarıyla atmosferden çekilip luvo denilen ısıtıcılardan geçirilen hava, yanmanın gerçekleşmesi için kazana gönderilir. Yanma için gerekli olan ilk ateşleme ise kazanda bulunan 8 adet yakıcı tarafından sağlanır. Verimi %85 olan kazanımızda yanma sonucu elde edilen ısıyla kazan çeperlerinde bulunan boru demetleri içerisinden geçirilen saf su, buhara dönüştürülür.
Santralde kullanılan saf suyu elde etmek için Su Tasfiye Sistemi kurulmuştur. Bu sistem sırasıyla Ham Su Ön Tasfiye ve Demineralizasyon basamaklarını içerir. Ham su, santrale 3 km uzaklıkta bulunan Dereköy Mevkii’ndeki göletten temin edilir. Göletten doğal akışla Ön Çöktürme Havuzuna gelen ham su, klor eklendikten sonra besleme pompaları vasıtasıyla Flokülatör’e gönderilir. Burada alüminyum sülfat ve polielektrolit ile muamele edilen su, 300 m³ kapasiteli Ham Su Havuzu’na alındıktan sonra Kum Filtre ve Aktif Karbon Filtre’den geçirilerek organik madde, alüminyum ve demir miktarları düşürülür. Ardından Demineralize Sistem’e giren su; katyon, anyon ve karışık yatak reçine tanklarından geçirilerek + ve - yüklü iyonlardan arındırılır. Su Tasfiye Sistemi’nin çeşitli kademelerinden alınan su numuneleri laboratuarımızda analiz edilir ve sonuçlar değerlendirilir. Su, tüm bu saflaştırma aşamalarından geçtikten sonra toplam 600 m³ kapasiteli Demineralize Tankında depolanır.
Saf su, kazan besleme pompaları tarafından, besleme suyu tankından alınarak ön ısıtıcılardan geçirilip sıcaklığı 250 ºC ’ye yükseltildikten sonra kazana gönderilir. Her ünitede biri yedek olmak üzere 3 adet kazan besleme suyu pompası bulunur. Kazanda meydana gelen yanma olayı sonucunda açığa çıkan ısı, saf suya geçerek 535 ºC de ve 136 bar basınçta kızgın buhar elde edilir. Elde edilen kızgın buhar, buhar sevk boruları üzerinden türbine ulaşır ve türbin kanatlarına çarparak türbin milinin dönmesini sağlar ve bu sayede ısı enerjisi mekanik enerjiye dönüşmüş olur . Türbin miline akuple edilmiş generatör rotoru türbinle aynı hızda döner. Türbin hızı 3000 devir/dakikaya ulaştığında, generatör rotoruna ikaz verilir ve generatör çıkışından elektrik enerjisi elde edilir. Böylece santralin nihai amacı olan elektrik enerjisi üretimi gerçekleştirilmiş olur.
Türbinde iş gören, basınç ve sıcaklığı düşen buhar yoğuşmak üzere kondanseye gelir. Kondansede, soğutma suyuyla yoğuşan buhar, su fazına geçer ve saf su olarak yeniden sisteme gönderilir.
Santralde soğutma suyu olarak deniz suyu kullanılır. Denize yaptırılan bir mendirek sayesinde, doğal akışıyla klorlama havuzuna gelir. Deniz suyu klorlama havuzunda yabancı maddelerden arındırılarak, buster pompaları ile iki koldan kondanseye gönderilir, burada buharın ısısını üzerine alan deniz suyu, iki koldan kondanseden çıkarak denize geri gönderilir
KÜL VE BACA GAZI SİSTEMİ
Kazanda gerçekleşen yanma olayı sonucunda kül ve atık gaz açığa çıkmaktadır. Açığa çıkan atık gaz, elektro filtre adı verilen kül tutucu sistemden geçirilerek çevreye zarar vermeden atmosfere atılır. Açığa çıkan külün ise bir kısmı satılarak ülke ekonomisine geri kazandırılır. Kül satışına 1999 yılında başlanmış olup, toplamda 715.650 ton kül satışı gerçekleştirilmiştir. Ayrıca 25.07.2002 tarihinde yapımına başlanılan ve %70’lik bir kısmı tamamlanan kül barajı inşaatının bitirilmesi ile birlikte değerlendirilemeyecek durumda olan külün baraja aktarılması işlemine başl
ÇIKIŞ TRAFOLARI VE ŞALT SAHASI
Elektrik enerjisi depolanamaz, bu nedenle üretildiği an kullanılmak zorundadır. Elektrik enerjisinin tüketicilere ulaştırılması maksadıyla santrallerde çıkış trafoları ve şalt sahası tesislerine ihtiyaç vardır.
Çatalağzı Termik Santralında üretilen elektrik enerjisi, girişi 15 kilovolt, çıkışı 154 kilovolt olan yükseltici güç transformatörüyle 154 kilovolta yükseltildikten sonra 200 m. uzunluğundaki enerji nakil hattı yardımıyla Çatalağzı trafo merkezinin 154 kilovoltluk barasına taşınır. Baradan 154 kilovoltluk, Ereğli, Safranbolu, Zonguldak-Ereğli, Bartın-Cide hatları üzerinden ayrıca Çatalağzı trafo merkezinde bulunan girişi 154 kilovolt çıkışı 66 kilovolt olan trafo ile 66 kilovoltluk Ereğli ve Çaycuma-Karabük hatları üzerinden enterkonnekte sistemi besleyerek, yük tevzi merkezleri aracılığı ile tüm Türkiye deki alıcılara elektrik enerjisi dağıtılır. Burada yerel trafo merkezlerinde 220 volt ve 380 volta indirilen elektrik enerjisi evlerimizde ve işyerlerimizde kullanıma hazır hale gelmiş olur.
www.cates.gov.tr